Peygamberler Şehri: Urfa

Cilalı Taş Devri’ne kadar gideceğiz şimdi. Milattan önce 11000 yıllarına kadar uzanan bir yolculukta dünyanın bilinen en eski mabedinin yapıldığı topraklarda, hakkındaki rivayet ve anlatılara kulak kabartacağız. İnancın sıfır noktası diye adlandırılan olan bu şehir, şimdiye dek bilinen tüm insanlık tarihinin değişmesini sağladığından, dünyanın en önemli yerleri arasındadır. Haydi, biraz daha yakından bakalım…

Urfa Ne Demek ki Şimdi?

Antik Yunanlılardan bugüne ulaşan rivayete göre İdris Peygamber -ki ona Enoch, Hermes ya da Uhnud dendiği de olur- zamanın başındaki insanlara şehirler kurmayı öğretir. 180 tane şehir kurulur o dönem ve bunlardan en küçüğüne de ‘Urhai’ denir. Orhay olarak okunan bu şehir zamanda Urfa olarak anılır. Bu rivayete kulak asacak olursak, Urfa’nın Nuh Tufanı’ndan önce kurulduğu sonucunu çıkartabiliriz. Tabii tufanda tüm dünya gibi Urfa da harap olunca tarih sahnesine Nemrut çıkmış. O da üç tane şehir yaptırmış kendince. Bunlardan biri de bugünkü Urfa olmuş. Önceleri Arach, daha sonraları ise Erech, Orhay, Edessa ve Ruha isimleriyle anılmış olan şehir, günümüze Urfa olarak gelmiş. 

Haydi tamam, yeter bu kadar rivayet diyeceğimizi sandıysanız, yanıldınız. Bir diğer anlatıya göreyse aslında Urhai ya da Orhay, şehrin ilk sakinleri olan Arami halkı yani Süryaniler tarafından verilmiş. Sonrasında bölgeye gelen Helenler ise şehre ‘suyu bol’ anlamına gelen Edessa ismini vermiş. Bunun dışında yine bu şehre ‘suyu güzel çeşme’ manasındaki Kaliruha bile denmiş. Bölgeye daha sonra Araplar gelince -kali ekini atmış ve Ruha demiş. Bu isim de günümüze Urfa olarak yetişmiş. 

Peygamberler Şehri

Oldukça büyük ve derin bir mahlasın verildiği Urfa aslında en başından beri şanlıymış. Anlatılagelen hikayelerden, söz edilen masallardan belliymiş bu. Üç semavi dinin kitaplarında da geçen İbrahim Peygamber’in doğum yeri olarak kabul edilmiş bir kere. Günümüzde yapılan çalışmalar da gösteriyor ki şehrin tarihi 11000 yıl öncesine kadar uzanıyor.

Zaman içerisinde pek çok uygarlığın hükmüne tabii tutulmuş Urfa. Önce Ebla gelmiş ardından Akkad, sonra Sümer ve hemen sonra Babil... Dayanamayıp Hititler almış sonra bu toprakları. Daha sonra Hurri-Mianni’ler, Aramiler, Asur, Pers, Makedon, Roma, Bizans ve daha niceleri… Hepsi ama hepsi aşık olmuş bu kadim topraklara.

Tarih sahneleri 1094 yılını göstermiş nice sonra, Anadolu Selçuklu Devleti gelmiş ve girmiş kapılarından. Burada geçirilen dört koca yılın ardından Haçlı Edessa Kontluğu’nca alınsa da şehir sonrasında Eyyübilere geçmiş. “Olmaz!” demiş Memlükler, yeniden saldırıp şehri ele geçirmiş. Sonra Karakoyunlular, Timur Devleti, Akkoyunlular, Sadeviler derken en son Yavuz Sultan Selim yönetimindeki Osmanlı 1516’da kalıcı olarak yerleşmiş buraya. Mercidabık Savaşı ile kazanılan bu kadim topraklar, I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı’nın himayesindeymiş.

Ve Urfa Şanını Yüceltir

I. Dünya Savaşı olmuş, Osmanlı toprakları işgal altında kalmıştır artık. 1919 yılının ortalarına doğru şehre önce İngilizler, daha sonra da Fransızlar gelmiş, savaşın en kötü anlarına şahitlik etmiştir kadim şehir.Başöğretmen Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde silah arkadaşları bugünün Türkiye’sindeki tüm halkı bilinçlendirmek için çalışmış, çabaları da karşılık bulmuş ve Kurtuluş Savaşı başlamıştır. Tarih 11 Nisan 1920’yi gösterdiğinde genci yaşlısı tüm vatansever Urfa halkı düşman askerini geri püskürtmüş, şehri şanlı bir zafere gark etmiştir. Cumhuriyetin kurulmasından yalnızca bir yıl sonra şehir olarak tanınmış olan Urfa’ya 1984 yılına gelindiğinde ise ‘şanlı’ unvanı verilmiş ve şehrin şanı yüceltilmiştir.

Bugün tüm dünyanın konuştuğu Göbeklitepe Ören Yeri ile dillere pelesenk olan Peygamberler Şehri, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin en önemli ve değerli topraklarından biri olarak 11000 yıldır varlığını koruyarak ilham vermeye devam ediyor.