Selatin Camiler
22.08.2024 10:30
Selatin Cami terimi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde padişahlar, valide sultanlar ve diğer hanedan mensupları tarafından inşa ettirilen büyük camileri ifade eder. "Selatin" kelimesi, Arapça "sultan" kelimesinin çoğuludur, yani "sultanlar" anlamına gelir. Bu camiler, Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünü ve ihtişamını göstermek amacıyla özellikle başkent olan İstanbul'da inşa edilmişlerdir.
Selatin camileri genellikle bir padişahın önemli bir askeri zafer kazanmasından sonra, kazandığı ganimetlerle finanse edilerek inşa edilirdi. Bu camilerin yapımında devlet hazinesinden para kullanılmaz, yalnızca padişahın kişisel serveti ile finanse edilirdi.
1. Süleymaniye Camii
Mimar Sinan’ın "Kalfalık eserim" dediği Süleymaniye Camii, İstanbul'un en sağlam yapılarından biridir. 1550’de Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle yapımına başlanan cami, Süleymaniye Külliyesi'nin parçasıdır. Depremlere dayanıklılığıyla dikkat çeker. Cami, Osmanlı’nın önemli devlet insanlarının mezarlarına da ev sahipliği yapar.
2. Sultanahmet Camii
Sultanahmet Camii, İstanbul’un önemli kültürel ve manevi merkezlerinden biridir. Mavi İznik çinileri nedeniyle "Mavi Camii" olarak bilinir. I. Ahmet tarafından 1606-1616 yılları arasında yaptırılan cami, altı minaresiyle dikkat çeker. Filayakları ve 250'den fazla penceresi ile geniş, aydınlık bir iç mekana sahiptir.
3. Şehzade Camii
Şehzade Camii, İstanbul'un önemli Osmanlı eserlerindendir. Fatih'te, Büyükşehir Belediyesi binasının karşısında yer alır. Kanuni Sultan Süleyman, oğlu Şehzade Mehmed adına Mimar Sinan’a yaptırmıştır. 1548'de tamamlanan cami, Sinan’ın "çıraklık eserim" dediği yapıdır. İç mekanda ferahlık, zarif minareler ve türbeler dikkat çeker.
4. Nuruosmaniye Camii
Fatih ilçesindeki Kapalıçarşı yakınında bulunan Nuruosmaniye Camii, I. Mahmut tarafından başlatılmış ve III. Osman tarafından tamamlanmıştır. 1748'de inşa edilen cami, Osmanlı'daki ilk barok tarz örneklerinden biridir. Kare planlı yapısı, büyük kubbesi ve dikkat çeken kemerleriyle öne çıkar.
5. Fatih Camii ve Külliyesi
1470’te Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan cami ve külliye, eğitim odaklı medreseleri, tabhanesi, imareti, darüşşifası ve hamamıyla dikkat çeker. 1766 depreminde yıkılan cami, III. Mustafa döneminde 1771’de yeniden inşa edilmiştir. Fatih Sultan Mehmet ve eşi Gülbahar’ın türbeleri burada yer alır. Cami, büyük kubbesi, süslemeleri ve avlusuyla öne çıkar.
6. Yavuz Sultan Selim Camii
Yavuz Sultan Selim Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Haliç’e yakın bir yükselti üzerinde yer alır. Cami, sekizgen kubbeli şadırvanı, İznik çinileriyle süslenmiş avlusu ve kare planlı iç mekanı ile dikkat çeker. İç mekanında zarif çiniler, imam kürsüsü, kafesler ve orijinal ahşap işçilik öne çıkar. Camiyi tamamlayan oğlu Kanuni Sultan Süleyman, babasının türbesini de yakınına inşa etmiştir.
7. Eyüpsultan Camii
Eyüpsultan Camii, Haliç kıyısında, İstanbul’un Eyüpsultan semtinde yer alır. Cami, dikdörtgen planlı olup, şadırvanı ve avlusundaki yaşlı çınarı ile dikkat çeker. 15. yüzyıldan bu yana birçok kez onarımdan geçmiştir. Minareler 1800'lerde yükseltilmiş, cümle kapısı üzerinde 9 dizelik kitabe bulunur. Avluda 13 kubbe, türbede ise tek kubbe yer alır.
8. Yeni Camii
Yeni Camii, Eminönü Bahçekapı'da yer alır ve temelleri 1597'de Safiye Sultan'ın emriyle atılmış, 1665'te Turhan Hatice Sultan tarafından tamamlanmıştır. Osmanlı döneminde en uzun sürede tamamlanan cami olup, şehrin silüetine katkı sağlar. Deniz kenarında inşa edilmiştir, kubbesi piramidi andırır şekilde yükselir.
9. Beyazıt Camii
Beyazıt Camii, İstanbul'un en eski selatin camisi olup, Sultan II. Bayezid tarafından 1501-1506 yılları arasında yaptırılmıştır. Klasik Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan caminin mimarı kesin olarak bilinmemektedir. 16,78 metre çapındaki ana kubbesi ve revaklı avlusu ile dikkat çeken cami, 1509 depreminden sonra Mimar Sinan tarafından onarılmıştır. Camideki sütunlar ve kırmızı porfir taşı mermerler göz alıcıdır.
10. Büyük Selimiye Camii
Büyük Selimiye Camii, Üsküdar'da Osmanlı Padişahı III. Selim tarafından yaptırılmıştır. 1801-1805 yılları arasında inşa edilen cami, barok ve Osmanlı mimari tarzlarını yansıtır. Kare planlı harimi, 14.60 metre çapındaki kubbesi ve dört küçük kubbe ile örtülüdür. Cami, ahşap ve mermer işçiliğiyle dikkat çeker.
11. Laleli Camii
Laleli Camii, Fatih ilçesinde Osmanlı Padişahı III. Mustafa tarafından Mimar Mehmet Tahir Ağa'ya yaptırılmıştır. Cami, sekizgen planlı olup, tuğla ve taştan yapılmıştır. İç mekanda sarı, kırmızı, mavi mermerler ve yeşim taşı gibi yarı değerli taşlar kullanılmıştır. Mermer mihrabı ve sedef kakmalı ahşap Kur'an kürsüsü dikkat çeker.
12. Hamid-i Evvel (Beylerbeyi) Camii
Emirgan Hamid-i Evvel Camii, Boğaz kıyısında 1781 yılında I. Abdülhamit tarafından Şehzade Mehmed ve annesi Hümaşah Hatun anısına yaptırılmıştır. Kare planlı ve kesme taştan yapılmış caminin ahşap çatısı, geniş pencereleri ve tek şerefeli silindirik minaresi dikkat çeker. Cami, büyük bir avlu içinde yer alır, bitki süslemeleri minareyi estetik hale getirir.
13. Büyük Mecidiye Camii (Ortaköy Camii)
Büyük Mecidiye Camii, 1853 yılında Sultan Abdülmecid tarafından Mimar Nigoğos Balyan’a yaptırılmıştır. Neo-barok tarzıyla dikkat çeken cami, Ortaköy semtinde Boğaziçi kıyısında yer alır. Beyaz kesme taştan yapılmış duvarları, geniş pencereleri, tek şerefeli iki minaresi ve mermerden yapılmış mihrabı ile öne çıkar.
14. Dolmabahçe Camii
Dolmabahçe Camii, Sultan II. Mahmut’un eşi Bezm-i Alem Valide Sultan tarafından 19. yüzyılda yaptırılmıştır. Mimarı Nikogos Balyan olan cami, barok, ampir ve rokoko tarzlarının karışımından oluşur. Kare planlı ana mekan, kubbeli ve yüksek bir kitleden oluşurken, hünkar bölümü daha alçak ve dikdörtgen şeklindedir.
15. Yıldız Hamidiye Camii
Yıldız Hamidiye Camii, Osmanlı Padişahı II. Abdülhamit tarafından 1885-1886 yılları arasında Beşiktaş, Yıldız Sarayı Yolu'nda yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı cami, Neogotik, Yunan ve Roma mimari üsluplarını bir arada barındırır. Hünkar mahfilinin sedir ağacından yapılmış kafesleri II. Abdülhamit’in el işçiliğidir.
16. Üsküdar Mihrimah Sultan Camii
Üsküdar Mihrimah Sultan Camii, 1547-1548 yılları arasında Mimar Sinan tarafından Mihrimah Sultan için yaptırılmıştır. Kubbe, kıble yönünde ve yanlarda yarım kubbelerle desteklenmiştir. Kubbede 16 pencere bulunur. Mihrabı ve minberi som mermerden yapılmıştır. Cami, tek şerefeli iki minareye ve avlusunda 20 köşeli mermer bir şadırvana sahiptir. 5 asırdır sağlam kalan cami, Üsküdar’ın simgelerindendir.
17. Pertevniyal Valide Sultan Camii
Pertevniyal Valide Sultan Camii, İstanbul’un Fatih ilçesinde, Aksaray Meydanı karşısında yer alır. 1871'de tamamlanan cami, Osmanlı Padişahı Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Valide Sultan tarafından Harkop ve Sarkis Balyan’a yaptırılmıştır. Mağrip ve Türk üslubunun, gotik, ampir ve rokoko tarzlarıyla birleştiği cami, küçük ama yüksek bir kubbe ile örtülüdür.
18. Yeni Valide Camii
Yeni Valide Camii, 1708-1710 yılları arasında Osmanlı Padişahı III. Ahmet’in annesi Gülnuş Emetullah Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır. Son cemaat yerinin uçlarında bulunan iki şerefeli minareleri ve geniş revaklı avlusu öne çıkar. Cami, bir külliye içinde yer alır ve çevresinde sebil, imaret, şadırvan ve çeşitli binalar bulunur. Barok süslemeleri ile Üsküdar’ın silüetinde önemli bir yer tutar.
19. Eski Atik Valide Camii
Atik Valide Camii, Üsküdar'da, Afife Nur Banu Valide Sultan tarafından 1583 yılında Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Külliye, cami, darüşşifa, darülkurra, hamam, kervansaray ve medrese gibi yapıları içerir. Cami, altı dayanak üzerinde duran kubbesi ve İznik çinileriyle dikkat çeker. Mimar Sinan’ın son eseridir.
20. Ayazma Camii
Ayazma Camii, 17. yüzyılda Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Caminin zarif mimarisi, Osmanlı estetik ve teknik detaylarını yansıtır. Minare işlemeleri, renkli cam mozaikleri ve ahşap oyma işçiliğiyle dikkat çeker. Kubbeler ve şadırvan, caminin mimarisinde önemli unsurlar olup, ibadetin ruhsal ve fiziksel temizlikle ilişkilendirildiğini simgeler.
21. Büyükada Hamidiye Camii
Minare, zarif işlemeler ve çini süslemelerle bezenmiştir. İç mekanda geniş mihrapaneler, renkli camlarla bezeli pencereler ve oyma ahşap detaylar öne çıkar. Yuvarlak planlı avlusu ve sade tasarımlı şadırvanı dikkat çekicidir.
22. Nusretiye Camii
Sultan Abdülmecid tarafından 19. yüzyılda inşa edilen Nusretiye Camii, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönem mimarisinin zirvesini temsil eder. Caminin etkileyici minaresi, geniş kubbeleri ve zarif sütunları klasik Osmanlı mimarisinin estetik anlayışını yansıtır. İç mekandaki süslemeler ve hat sanatı, caminin tarihi ve sanatsal önemini vurgular.
23. Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii
İstanbul Fatih’teki Edirnekapı semtinde yer alan Mihrimah Sultan Camii, Mimar Sinan tarafından 1562-1565 yılları arasında inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı caminin 20 metre çapında bir kubbesi ve toplam 204 penceresi vardır. 1766, 1894 ve 1999 depremlerinde hasar görmüş, 2009'da restore edilmiştir.
