Balkapanı Hanı

İstanbul Fatih – Eminönü’nde yer alan ve inşa tarihi 16’ncı yüzyıla kadar uzanan Balkapanı Hanı, her ne kadar yangınlarla büyük ölçüde harap olsa da geçirdiği kapsamlı restorasyonlar sayesinde günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Ardından 1807 senesinde bir yangında daha hasar gören ve onarılan Balkapanı Hanı’nın kitabesi bugüne ulaşamadığı için inşa tarihi net olarak bilinememektedir.

Küçük Pazar ve Yeni Camii arasında merkezi bir konumda bulunan Balkapanı Hanı, tam tamına iki imparatorluk görmüş geçirmiş, en önemli kültürel miraslarımızdan biridir. Osmanlı Devleti döneminde şehre gelen ticari malların toplandığı kapan adındaki hanlar, Tahtakale ve Eminönü çevresinde konuşlanıyordu. Balkapanı, Yağkapanı ve Unkapanı İstanbul’daki çok sayıda kapan arasında en bilindikleridir. Aralarından sadece Balkapanı’nın günümüze ulaştığını da belirtmekte fayda var.

Yaklaşık 500 yıllık kadim bir geçmişi olduğu tahmin edilen ve Bizans İmparatorluğu döneminde mahzen olarak kullanılan Balkapanı Hanı, İstanbul fethedildikten sonra hana çevrilmiştir. Çıkan yangınlar sonucunda restorasyondan geçmesi, doğal yapısının bozulmasına yol açsa da günümüze dek ulaşmasına yardımcı olmuştur. Halen daha ticari amaçlar için kullanılan Balkapanı Hanı, üzeri kubbelerle örtülü tam tamına 80 odadan meydana gelmektedir. Yüzyıllık hikayelerin ev sahibi han, Osmanlı İmparatorluğu döneminde ticaretin can damarı idi.

Yağ, şeker, un gibi temel ihtiyaç maddelerinin şehre vardıktan sonra toplandığı yerlere kapan adı verilirdi. Bu kapanlarda ürünler depolandıktan sonra İstanbul çarşılarına dağıtılırdı. 1500 yıldır ayakta kalmayı başaran Balkapanı Hanı, altındaki Bizans Mahzeni kalıntılarının üzerine inşa edilmiş. Sütunlar ve tuğla kemerli tonozlardan oluşan Balkapanı Hanı’nın altındaki mahzen L planlı olarak yapılmıştır.