Şeyh Muhammed Zafir Türbesi

Avrupa’da özellikle 18’nci yüzyılda artan mimari, sosyo-ekonomik ve kültürel değişime dair yoğun etkilerin Osmanlı'da özellikle son 200 yılda etkileri yoğun biçimde hissedildi. Askeri anlamda yaşanan gelişmelerden giyim-kuşama kadar söz konusu etkilerin en yoğun olduğu zaman ise şüphesiz 19’uncu yüzyıldı. Bu bağlamda başkent İstanbul’da Avrupa mimari anlayışı ile ilişkilendirilebilir yapılarda ciddi artış yaşandı. Hatta Padişah II. Abdülhamit döneminde Osmanlı Saray Başmimarı Raimondo D’Aronco’ydu.

İtalyan mimarın eserinden biri de padişaha sadakat duyarak onun sevgisini kazanmış Şeyh Muhammed Zafir için Beşiktaş’ta inşa edilen türbedir. Avrupa mimari tarzının Osmanlı ile bir nevi bütünleşmesi olarak da yorumlanabilen ve otoritelere göre bu anlamda zirve maiyeti taşıyan Şeyh Muhammed Zafir Türbesi, 1904’te tamamlandı.

Şeyh Muhammed Zafir’in 1903’teki vefatının ardından ilk olarak günümüzde cami olarak işlev sunan Ertuğrul Tekkesi’ndeki hazireye defnedildiği, bir yıl sonra kendi adına yaptırılan türbeye nakledildiği biliniyor. İtalyan mimarın türbenin ‘küçük ama önemli bir eser’ olarak anılması için yoğun gayret gösterdiğine işaret edecek şekilde inşasıyla ilgili olarak günümüze ulaşmış çok sayıda taslak çizim bulunuyor.

Geneli itibarıyla İstanbul’daki en güzel türbe yapılarından biridir. Her bir kenarı 8 buçuk metre olan kare plana sahip Şeyh Muhammed Zafir Türbesi, Literatürde art nouveau secession olarak isimlendirilen mimari akımın en önemli örnekleri arasında gösteriliyor. Barok görünümlü dilimli kubbesi ile dikkat çekiyor. Avusturya’daki yapılarınkine benzeyen pencereleri, bitkisel motifleri, iç mekanda canlı renkler diğer öne çıkanlar arasındadır. Türbenin önünde iki yüzlü bir de çeşme bulunur.