Tur-i Sina Kilisesi

Her dönem önemli bir yerleşim yeri olan, tarihe şahitlik yapan, kültür beşiği Balat’tayız. Tur-i Sina Kilisesi, diğer adlarıyla Balatkapı İonnes Prodromos Kilisesi ya da Vaftizci Aziz Yahya Kilisesi, İstanbul’da bulunan ancak İstanbul Patrikliğine değil, Mısır’daki Sina Başpiskoposluğu’na ve Sina dağındaki Azize Katherina Manastırı’na bağlı tek Rum ortodoks kilisesidir.

Mısır’da bulunan Azize Katherina Ortodoks Manastırı özgün işlevinde hala aktif olarak kullanılan, dünyanın en eski hıristiyan manastırı olarak kabul edilmektedir. Müslümanların Musa tepesi dediği Sina dağı, Hz.Musa’ya 10 Emir’in gönderildiği yer olarak kabul gördüğünden tüm semavi dinler için kutsal sayılmaktadır. Azize Katherina Manastırı’nın önemi ise, Hz. Muhammed’e 12 yaşında iken Papaz Bahira, 25 yaşında iken Papaz Nestura tarafından gördükleri alametler neticesinde, peygamberliğini müjdeledikleri ve uyarladıkları manastırdır. Hz. Muhammed, hicretin ikinci yılında kendisini tebrik etmeye manastır papazlarının iyiliklerine binaen, Azize Katherina Manastırı’na bir Amanname (dokunulmazlık) mektubu vermiştir. Yavuz Sultan Selim, Mısır Seferi dönüşünde bu Amanname’yi görmesi üzerine, papazlardan bu belgeyi ona vermeleri karşılığında bu dokunulmazlığı daima sürdüreceklerini ve İstanbul’da Tur-i Sina’ya ait manastır ve kilise yaptıracağını beyan ve ferman eder. IV. Murad’ın verdiği H1048 tarihli fermanda bu hususu teyid edilmektedir. Bu fermanda da eskilerde adet olduğu gibi el resmi bulunmaktadır.

Balat’ta yapılan manastırın ise 1300-1350 yılları arasında inşa edildiği tahmin ediliyor. Tur-i Sina Kilisesi’nde yer alan taş kitabeye göre yapı, pek çok kez yenilenmiş ancak şu an restorasyon için bekliyor.

Tur-i Sina Kilisesi, dikdörtgen planlı olup, avlusunun güneybatısında girişi bulunmaktadır. Ancak Mürsel Paşa Caddesi’nin kotu yükseltildiği için bu giriş kullanılamaz halde. Tur-i Sina Kilisesi’nde; narteks, naos, bema, apsisler, galeri, ayazma bulunuyor. Örtü malzemesi olarak ahşap kullanılmış. İç mekanda narteks, ahşap tavanla örtülü. Tur-i Sina Kilisesi’nin narteks duvarları tuğladan, ancak özgün narteksin ahşap karkaslı olduğu tahmin edilmektedir.

Kilise binasına ilaveten kiliseyle aynı avluda kütüphane ve misafirhane de yer alıyor. Ancak manastır ve yapıları uzun süre boyunca konut olarak kullanıldığı için günümüzde ne yazık ki özgün işlevini kaybetmiş durumdadır. Tur-i Sina Kilisesi’nin 1986 yılına ait fotoğraf ve çizimlerine baktığımızda, kütüphanenin 1. katına götüren merdiven sahanlığına oturtulmuş bir çan kulesi görüyoruz, ancak bu çan kulesi günümüze ulaşamamış.

Fotoğraf Kaynağı: https://www.fatihhaber.com/balat-tur-i-sina-kilisesi-hakkinda-bazi-bilgiler/3186/