Yanbol Sinagogu

İstanbul Balat’ta 15. yüzyıl başlarında Bizans İmparatorluğu zamanında Bizans topraklarında yaşamış Romanyot Yahudileri tarafından inşa edilen sinagog, sonralarında Bulgaristan’ın Yanbolu şehrinden gelen yahudilerin kullanması sonucu adını, anılan yöreden almıştır.  

Avlusunda Bizans dönemi binaları bulunan Yanbol Sinagogu kâgir olup tavanı yağlı boya doğa resimleri ile süslenmiştir. Seyyah ifadelerinden ve kitabelerden ana binanın, bir yangın felaketini takiben 17. veya 18. yüzyılda yeniden inşa edildiği, 1709, 1865 ve 1895 yıllarında esaslı onarımlar yaşadığı anlaşılmaktadır.

Sinagoglarda mutlaka üç şeyin bulunması gerekir. Bunlar Ehal / Aron ha-Kodeş (kutsal dolap), Ner Tamid (devamlı yanan ışık) ve Teva / Bima’dır (kürsü). Aron ha-Kodeş, içinde el yazması Tevrat tomarlarının (Sefer Torah) bulunduğu bir dolaptan ibaret olup bir bakıma sinagogdaki mihrabı oluşturur. Teva ise Aron ha-Kodeş’in tam önünde veya sinagogun ortasında yer alan yüksekçe platformdur. Yanbol Sinagog’u ise sedef kakmalı ahşap kapılı Ehal’e yaldız boyalı bir parmaklıktan geçip iki basamak çıkarak varılır. Azara (sinagoglarda kadınlar bölümü), tavana çakılı ahşap desteklerce taşınır. Sinagaog’un merkezinde bulunan tavanın yükseltilmiş kısmında Kudüs tasvirleri yerine, cemaatin kökleri ve kimlik bilincini sürekli olarak canlı tutmak için Yanbol’dan tasvirler görülür. 

Balat'ta Yanbol'lu Yahudi kalmadığı için sadece önemli bayramlar ve Cumartesi gününe denk gelen Şabat (dinlenme günü) bayramlarında dua ve ibadet için açılabiliyor. Bugün Balat bölgesinde aktif olmayan Selaniko, Eliyahu, Kasturya isimli mabetler bulunuyor. İştipol Sinagogu ise İstanbul'un 'tek ahşap' sinagogu olma özelliği taşıyor.

Yanbol Sinagogu 9 Haziran 1989 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 16 Eylül 1987 tarihli kararla, Korunması Gereken Kültür Varlıkları Listesi’ne 64 Sıra No. ile dâhil edilmiştir.

Fotoğraf Kaynağı: https://www.avlaremoz.com/2020/05/06/bu-sinagoglari-hatirliyor-musunuz/ & https://tr.wikipedia.org/wiki/Yanbol_Sinagogu